دهکهای هزینه ای و مشخصات خانوار

قبلاً در چند نوشته رابطۀ تک تک مشخصات خانوارها بر وضع مالی آنها را در قالب نمودار آورده بودم. برخی از این مشخصات با هم همبستگی دارند، در نتیجه رابطه ای که دیده می شود ممکن است رابطۀ ترکیبی باشد به این معنی که علاوه بر رابطۀ مستقیم، ربط غیر مستقیم سایر متغیرها را هم در بر گیرد. برای رفع این مشکل و دیدن رابطۀ تمام مشخصات به طور همزمان نیاز به مدلهای آماری است.

در این قسمت نتایج مدل پروبیت ترتیبی را ارائه می کنم. این مدل اثر مشخصات خانوار بر احتمال قرار گرفتن در هر یک از دهکها را در بر دارد. جزئیات فنی را کنار می گذارم  و فقط  "اثر حاشیه ای هر متغیر بر احتمال قرار گرفتن در هر یک از دهکها" را می آورم.

برای تعبیر ارقام باید به مفهوم اثر حاشیه ای توجه شود. به عنوان نمونه ردیف اول در جدول مناطق شهری را باید چنین تعبیر کرد: افزایش  یک سال به سن سرپرست خانوار احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 0.6 درصد کم می کند و این رابطه خطی نیست بلکه درجۀ دو است؛ افزایش یک عضو به خانوار احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 3  درصد زیاد می کند؛ اجاره نشینی احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 0.2 درصد زیاد می کند؛ دستمزد بگیر بودن در بخش خصوصی احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 1.2 درصد زیاد می کند؛ دستمزد بگیر بودن در بخش عمومی احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 4.5 درصد کم می کند؛ داشتن سرپرست بازنشسته احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 4.2 درصد کم می کند؛ و داشتن سرپرست زن احتمال قرار گرفتن در دهک اول را به اندازۀ 2.8 درصد زیاد می کند.

نتایج مدل تقریباً تمامی نتایج قبلی را تایید می کند. تنها موردی که نیاز به توضیح دارد اثر سرپرست زن در وضع درآمدی است. احتمالا به دلیل همبستگی این متغیر با دیگر متغیرها، با در نظر گرفتن متغیرهای دیگر، اثر سزپرست زن بر درآمد مطابق انتظار ظاهر می شود.خانوارهای دارای سرپرست زن بیشتر احتمال دارد که در دهکهای پایینتر قرار گیرند.

 

مناطق شهری
سرپرست زن	سر پرست باز نشسته	کارمند بخش عمومی	کارمند بخش خصوصی	اجاره نشینی	بُعد خانوار	مجذور سن	سن	دهک
2.8	4.2-	4.5-	1.2	0.2	3	+	0.6-	1
3.2	5.3-	6.3-	1.3	0.3	3.4	+	0.7-	2
2.8	5.3-	6.3-	1.3	0.3	3.4	+	0.7-	3
1.9	4.7-	6-	1	0.2	2.7	+	0.5-	4
0.8	3.4-	4.9-	0.5	0.1	1.5	+	0.3-	5
0.5-	1.3-	2.9-	0.1-	0	0.1-	-	0	6
3.1-	1.5	0.9	1.7-	0.3-	1.3-	-	0.4	7
2.7-	4.6	4.5	1.3-	0.3-	3.3-	-	0.6	8
3.3-	7.8	9.9	1.7-	0.4-	4.4-	-	0.9	9
3.4-	10.4	15.8	1.8-	0.4-	4.9-	-	1	10

 

مناطق روستایی
سرپرست زن	سر پرست باز نشسته	کارمند بخش عمومی	کارمند بخش خصوصی	اجاره نشینی	بُعد خانوار	مجذور سن	سن	دهک
7.8	5.6-	6.5-	4	0.8	3	+	1-	1
5.6	5.3-	6.3-	3.2	0.6	2.5	+	0.9-	2
3.4	4.6-	5.7-	2.3	0.5	1.9	+	0.7-	3
1.5	3.8-	5-	1.3	0.3	1.2	+	0.4-	4
0.2-	2.5-	3.6-	0.3	0.1	0.4	+	0.1-	5
1.8-	0.8-	1.8-	0.7-	0.1	0.4-	-	0.1	6
3.1-	1.5	0.9	1.7-	0.3-	1.3-	-	0.4	7
4-	4.1	4.5	2.4-	0.5-	2-	-	0.7	8
4.6-	7.3	9.3	3.1-	0.6-	2.6-	-	0.9	9
4.6-	9.8	14.3	3.2-	0.6-	2.8-	-	1	10

 

قطعاً این مطالعه بسیار با مطالعۀ ایده ال فاصله دارد. مطالعات دقیقتر جزئیات بیشتری از ربط ویژگیهای خانواده ها با وضع رفاهی را آشکار می کند. ولی اگر اگر بنا باشد بر مبنای همین مطالعه توصیه ای محافظه کارانه در مورد جهت دهی یارانه ها بکنم، این خواهد بود که مراقب خانوارهای جوان، دارای فرزند زیاد، و دستمزد بگیر بخش خصوصی و بویژه دارای سرپرست زن باشید. اگر برنامه ای تنظیم می شود و این گروه در میان دریافت کنندگان نباشند، برنامه مشکل دارد.