بحث کلم بروکلی در دیوان عالی آمریکا!

افرادی که امروز اخبار را در آمریکا دنبال می کردند شاهد بودند که تمامی شبکه های خبری به شکلی تقریباً بی سابقه تصمیم گیری دیوان عالی در مورد لایحۀ بیمۀ خدمات درمانی را دنبال می کردند. بخشی که مورد بحث بود اجبار افراد بدون بیمه به خرید بیمه یا پرداخت جریمه بود. طرفداران لایحه (اوباما و سایر دموکراتها) می گفتند که چنین اجباری از اختیارات دولت فدرال است، در حالیکه مخالفان (میت رامنی، رقیب انتخاباتی اوباما و سایر محافظه کاران) معتقد بودند که این اجبار دخالت در حقوق افراد است و دولت نمی تواند چنین کاری را بکند. یکی از قضات دیوان عالی مخالف لایحه استدلال کرد که بر مبنای نظر موافقان لایحه دولت می تواند مردم را مجبور به خرید کلم بروکلی کند، چرا که برای سلامتی خوب است! دیوان عالی، متشکل از نُه قاضی، با ترکیب پنج به چهار رای به قانونی بودن لایحه دادند. استدلال این بود که جریمه ای که دولت وضع می کند از مقولۀ مالیات است که در حدود اختیارات دولت فدرال است.

جزئیات بحث به طرز بی سابقه ای زیاد و پیچیده است. نوع بحثی هم که در دیوان عالی در گرفت به این پیچیدگی افزود. اگر می خواهید این جزئیات را دنبال کنید به دو وبلاگی که در بخش لینکها است مراجعه کنید (Volokh Conspiracy و Wall Street Journal Law Blog).

یکی از این جزئیات نوع ارجاع موضوع به بندهای قانون اساسی است. طراحان لایحه به بندی اشاره می کردند تحت عنوان "بند تجارت" که می گوید اگر "فعالیتی" اثری ورای "ایالت" داشته باشد، دولت فدرال می تواند دخالت کند و آن "فعالیت" را تنظیم کند، و بیمه چنین شرایطی را دارد. مخالفان می گفتند که نخریدن بیمه "فعالیت" نیست، "عدم فعالیت" است و اگر دست دولت در تنظیم عدم فعالیتها باز باشد، حد یقفی برای آن نمی توان یافت.

قضات محافظه کار، شامل رئیس دیوان عالی که جزو گروه محافظه کاران دیوان محسوب می شود، با این استدلال موافق بودند. (بر مبنای همین موافقت خبری هم منتشر شد که  دیوان عالی لایحه را رد کرده است). در نتیجه ارتباط لایحه با بند تجارت قانون اساسی رد شد.

اتفاق غیر منتظره ای که افتاد این بود که رئیس دیوان استدلال جدیدی آورد و گفت اجبار موجود در لایحه را می توان بر مبنای "بند مالیات" قانون اساسی از اختیارات دولت فدرال دانست و به این ترتیب با پیوستن به چهار قاضی لیبرال باعث تصویب لایحه شد.

حالا صحبت بر سر این است که دیوان عالی چند سال پیش به روشنی بین "جریمه" و "مالیات" تمایز قائل شده بود. همچنین اوباما به هنگام ارائۀ لایحه تاکید کرده بود که این لایحه در بر گیرندۀ مالیات نیست.

اهمیت همۀ این مصوبات بیشتر می شود وقتی در نظر بگیریم که سیستم قضایی آمریکا سیستم رویۀ قضایی است. یعنی در آینده اگر موردی باشد که بتوان در آن شباهتی حقوقی با این مورد یافت، همین تصمیمات مبنا قرار خواهند گرفت.

حاشیه های حوادث امروز هم جالب بود. مردم زیادی در مقابل ساختمان دیوان عالی جمع شده بودند و مشغول ابراز نظر و بحث. همه جور آدمی هم در میانشان بود. برخی لباسهای قدیمی زمان استقلال آمریکا را پوشیده بودند، برخی حلقه های دعا تشکیل داده بودند، بسیاری با پلاکارد می رفتند و می آمدند و شعار می دادند، و از همه جالبتر چند رقصندۀ رقص شکم بودند که به سرگرم کردن خلق می پرداختند و آخرش هم معلوم نشد که موافقند یا مخالف!

حالا همۀ اینها چه ربطی به ما و ایران ما دارد؟ البته ربط مستقیم ندارد. ربط غیر مستقیمش جزئیات حقوقی بحث و اثرات اقتصادی طرح است که در حال حاضر می تواند نقش آموزشی داشته باشد. این رای دیوان عالی شروعی است برای سالها بحث در مورد ماهیت دولت، فدرالیسم، قضاوت، حقوق فردی، حوزۀ دخالت دولت در اقتصاد، و دهها مورد مشابه. دنبال کردن آنها می تواند بسیار آموزنده باشد (خدا را چی دیدی، شاید روزی کسی خواست در ایران کاری جدی بکند. آنوقت این اطلاعات ذی قیمت خواهد بود. تا آنوقت می چسبیم به اهمیت کلم بروکلی در سلامتی آدمیان!)