تلفن همراه و مرگ و میر جاده ای

 نویسنده: رهی ابوک

[پیش نوشت: رهی ابوک از برو بچه های مؤسسه عالی برنامه ریزی است. دورۀ دهم . من آن موقع در مؤسسه نبودم در نتیجه رهی را در مؤسسه ملاقات نکردم. بعدها رهی را در سفرش به دانشگاه ایلینویز دیدم و یک چایی کیسه ای بدمزه به خوردش دادم تا رابطه اش با مؤسسه ناگسستنی شود (توضیح اینکه ما در مؤسسه یک قوری برقی داشتیم که بعد از تعطیل شدن آبدارخانه راهش می انداختیم و چایی می خوردیم. تقریباً همۀ بچه های قدیمی از آن چاییهای کیسه ای بدمزه خورده بودند. در دانشگاه ایلینویز هم همین سنت را ادامه دادیم. هنوز هم این سنت ادامه دارد و هر کس گذرش به دانشگاه ما بیافتد یکی از آن چایی ها را می دهم به خوردش که هیچوقت یادش نرود "محفل مؤسسه" یعنی چی!). نکتۀ مهمی که رهی را به این وبلاگ وصل می کند این است که رهی اقتصاد را به طور جدی دنبال می کند. الان در دانشگاه ویسکانسین میلواکی دورۀ دکترایش را می گذراند و همزمان در Zilber School of Public Health به تحقیق در اقتصاد بهداشت مشغول است. نوشته ای که رهی فرستاده خلاصۀ یافته های مقاله ای است که با همکارش نوشته است. مقاله به یکی از مقولات بحث انگیز در قوانین رانندگی امروز آمریکا یعنی استفاده از تلفن برای ارسال پیام می پردازد. با  توجه به رشد سریع امکاناتی که تلفنهای همراه دارند، این بحث در آینده بسیار داغ خواهد بود. رهی، دست مریزاد برای این نوشتۀ زیبا و متقن.]

امروزه بهداشت عمومی به یکی از مسائل مهم خصوصا در کشورهای توسعه یافته تبدیل شده است. دلیل این امر این است که با اجرای سیاستهای بهداشت عمومی می توان هزینه های صرف شده در بخش بهداشت را بصورت بهینه ای کاهش داد. مثال آن بسیاری از سیاستهای پیشگیرانه در شیوع بیماریهای واگیردار است.

در این چهارچوب مصرف روزافزون تلفن همراه، خصوصاً جهت ارسال پیام کوتاه، تاثیر مستقیمی بر میزان مرگ و میر جاده ای دارد. بسیاری از رانندگان در هنگام رانندگی اقدام به نوشتن و ارسال پیام کوتاه می نمایند که خود موجب برهم خوردن تمرکز آنان از رانندگی می شود. ویلسون و استیمسون (۲۰۱۰) در تحقیقات خود نشان دادند که میزان پیام های کوتاه فرستاده شده در امریکا با میزان مرگ و میر جاده ای نسبتی مستقیم دارد. بر اساس این یافته ها ایالتهای مختلف در این کشور از سال ۲۰۰۷ قانون ممنوعیت فرستادن پیام کوتاه در هنگام رانندگی را وضع نمودند. ابوک و آدامز (۲۰۱۲) نشان دادند که این ممنوعیت ها موجب کاهش ۷ درصدی مرگ و میر جاده ای که در آنها تنها یک وسیله نقلیه تک سرنشین نقش داشته است می گردد. این دسته از تصادفات، تصادفاتی هستند که بیشترین احتمال خطر بی توجهی به رانندگی را دارند. زیرا اگر در یک خودرو تک سرنشین راننده اقدام به ارسال پیام کوتاه نماید کسی در وسیله نقلیه حضور ندارد که راننده را از خطر احتمالی مثل انحراف از جاده آگاه سازد. این مطالعه همچنین نشان میدهد که قانون ممنوعیت ارسال پیام کوتاه در هنگام رانندگی تاثیر معنی داری بر میزان مرگ و میر جاده ای ناشی از تصادفاتی که در چندین خودرو دخیل هستند، ندارد.  با این حال این کاهش چندان هم پایدار نمی باشد و آمار مرگ و میر جاده ای این نوع خاص از تصادفات پس از دو ماه بعد از وضع این قانون به میزان قبلی خود بازمی گردد زیرا رانندگان پس از مدتی راه های دور زدن قانون را پیدا می نمایند و به ارسال پیام کوتاه در هنگام رانندگی ادامه میدهند. در این بین اجرا و کنترل دقیق این قانون خود موضوع حائز اهمیت و مشکلی است، زیرا تشخیص نقض قانون ممنوعیت ارسال پیام کوتاه در هنگام رانندگی توسط پلیس راهنمائی و رانندگی کار آسانی نیست.

از نظر اقتصادی کاهش ۷ درصدی در میزان تصادفات در امریکا بدلیل ممنوعیت ارسال پیام کوتاه در هنگام رانندگی می تواند سالانه جان ۷۰۰ نفر را از مرگ نجات دهد. اگر ارزش جان هر انسان ۶ میلیون دلار در نظر گرفته شود، این قانون موجب صرفه جوئی ۴۲۰۰ میلیون دلاری در سال می گردد.

لزوم انجام مطالعاتی مشابه ویلسون و استیمسون (۲۰۱۰) در ایران در حالی احساس می شود که هر روزه شاهد افزایش مصرف تلفن همراه هستیم و نیز هم اکنون چنین ممنوعیتی در سطح کشور وجود ندارد. این دست از مطالعات می تواند راهگشای خوبی برای سیاست گذاران باشد و می تواند منجر به وضع قوانینی مشابه حداقل در محدوده مناطق شهری گردد.